Yeni jeopolitik düzen

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, uzun süredir tartışılan Suudi Arabistan ziyaretini gerçekleştirdi. Biden önce Kral Selman bin Abdülaziz, sonra da Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile görüştü. Bu hamle bir U dönüşü anlamına geliyor zira Biden, daha önce sadece Kral Selman ile görüşeceğini söylemişti.

Hatırlarsak, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki Suudi Konsolosluğu’nda öldürülmesinin ardından yaptığı bu ziyaret nedeniyle eleştirilen Biden, insan hakları sicili nedeniyle daha önce Suudi Arabistan’ı dışlayacağını ifade etmişti. ABD istihbaratı, cinayete Prens Muhammed’in onay verdiğini iddia etmiş, Prens ise olayda şahsi sorumluluğu olduğunu reddetmişti. Ancak değişen koşullar (artan petrol fiyatları ve İran’ın Orta Doğu’daki saldırganlığı) nedeniyle Biden, geçmişte dillendirdiği endişeleri bir kenara itti.

Enerji fiyatları Biden’ı sözünden döndürdü

Orta Doğu çalkantılı bir dönem yaşadı ve bu süreçte gerek sosyolojik gerekse siyasi anlamda  bir değişimden geçiyor. Biden, Riyad yönetiminin hava sahasını İsrail’i de kapsayacak şekilde tüm sivil uçuşlara açma kararının ardından İsrail’den doğrudan Suudi Arabistan’a giden ilk ABD başkanı oldu. Öncelikle İsrail’i ziyaret eden Biden, geçmişte Orta Doğu politikasında Trump’tan farklı olduğunu pek çok kez belirtmiş ve İsrail’in Arap dünyası ile normalleşme politikasını destekleyeceğini söylemişti. Şüphesiz ki, ABD’nin, İsrail’in merkezinde yer aldığı Filistin ve Arap dünyası ile ilişkileri büyük önem arz ediyor.

Diğer yandan ise, Rusya-Ukrayna krizi, ABD için ekonomik bir sorun haline geldi. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar sebebiyle petrol arzında daralma yaşanacağı kaygıları, tüm dünyada petrol fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Önümüzdeki kasım ayında ABD’de Kongre seçimleri yapılacak. Uzmanlar, artan enerji fiyatları ve enflasyonun Biden’ı ve Demokrat Parti’yi ara seçimlerde zorlayacağı fikrini savunuyorlar. Artan enerji fiyatlarının Biden’ı zora sokması neticesinde ABD cephesi, Suudi Arabistan’ın petrol üretimini artırmasını talep ediyor. Peki, Joe Biden, petrol üretimini artırabilir mi?

77 yıl önce başlayan ikili ilişkiler

ABD ile Suudi Arabistan ilişkileri, 77 yıl sonra günümüzde de petrol üzerinden şekilleniyor. İnişli çıkışlı seyreden ilişkiler, Biden’ın Suudi Arabistan ziyaretiyle “yeni bir döneme” girecek izlenimi veriyor.

Öyle görünüyor ki, Başkan Joe Biden’in Orta Doğu gezisi, küresel sahnede değerlerin öneminin küçümsendiğinin açık bir göstergesi oldu. Ziyaretin şüphesiz en önemli nedeni, enerji fiyatlarını düşürmek için petrol üreticisi ülkelerin, ABD lehine düzenlemeler yapması talebi. Çünkü petrol fiyatlarındaki artış, benzin fiyatlarını etkiledi ve bu da Biden’a yönelik eleştirileri yükseltti.

Yeni nesil orta doğulu liderler

Başkan Joe Biden, Suudi Arabistan’a adım atmadan önce tepki çekeceğini biliyordu. Biden, sıkışmışlığın ortasında gerçekleştirdiği bu ziyaret ile gergin bağları onarmak ve Arap liderlere ABD’nin bölgenin istikrarına bağlı kalmaya devam ettiğini açıklamayı ümit ediyordu. ABD’nin kendilerine ihtiyacı olduğunu bilen Suudi Arabistan yönetimi ise çıkarlarını birinci planda tutarak ilişkilerin iyileştirilmesi ve eski dönemine taşınmasında istekli duruyor.

Yeni nesil Orta Doğulu liderler, eski liderlere göre daha iddialı. Öyle ki bu liderler, ABD’ye bağımlılıklarını azaltmak ve diğer ülkelerle ilişkilerini güçlendirmek adına önemli girişimlerde bulunuyorlar. İşte bu noktada, ABD’nin inandırıcı olması için somut politikalar ortaya koyması kaçınılmaz bir gerçek.

Biden’ın ziyareti bölgede bir dönüşüme neden olabilecek mi? Açıkçası bu girişimin, mevcut değişimi yönlendirmesini beklemek mümkün görünmüyor. Ayrıca, geçmişte yaptığı sert açıklamaların ardından attığı adımlarla yönünü değiştiren Biden’ın bölgeyi yeniden dizayn edebilecek bir misyonda olmasını düşünmek de günümüz gerçekleriyle bağdaşmıyor.

Kaynak: Çin Uluslararası Radyosu-Tuğçe Akkaş
 

Hibya Haber Ajansı