Piyasa durgunluğa nasıl tepki verir

Durgunluk sırasında borsalarda ne olur? Ekonomi daraldığında da hisse senetleri büyüyebilir: Düşen piyasalar bazen durgunluklarla çakışsa da, hisse senetleri 1945’ten bu yana yaşanan 13 durgunluğun yedisinde aslında pozitif getiriler üretti. Aslında, S&P 500 endeksi tarihsel her durgunluk sırasında ortalama %3,68 artış gösterdi.

Veri kaynakları: Morningstar, Ned Davis Research ve Hartford Funds

Şubat 2020’den Nisan 2020’ye kadar olan ve pandemi kilitlenmelerinin yol açtığı son durgunluk sırasında hisse senetleri %1,4 düştü, ancak S&P 500 yılı %16’nın üzerinde bir artışla kapattı. Daha uzun bir gerileme olan 2008’deki mali kriz sırasında, hisse senetleri 2009’da %23’lük bir toparlanmadan önce o yıl yaklaşık %40 düşmüştü.

Piyasalar tipik olarak bir durgunluğun sona ermesinden aylar önce dibe vurur ve toparlanır. Kaynak: CFRA Research, NBER, S&P Global

Hangi yöne gidiyoruz? Daha önce hiç görülmemiş tipte bir durgunluk olarak nitelendirilebilecek olan çok boyutlu  durum, yaklaşan dönem için çok iyimser olunmamasına yol açmaktadır. Yaklaşan durgunluk, aşağıdaki nedenlerden dolayı en sert şekilde vurma riski taşıyor:

Son derece yüksek varlık değerlemeleri

Shiller F/K Oranı, ekonomist Robert Shiller tarafından oluşturuldu ve S&P 500’ün fiyatının, enflasyona göre ayarlanmış son 10 yıllık kazançların ortalamasına bölünmesiyle hesaplanır. Kazançların döngüselliğini yumuşatmaya çalışır. Tarihsel olarak, yüksek Shiller F/K Oranları, ortalamanın altında uzun vadeli getirilere yol açmıştır.

Shiller F/K oranı tarihsel gelişim… Kaynak: https://www.multpl.com/

Zayıf ekonomik temeller

ABD ekonomisi eskisi kadar güçlü değil. Bu, Covid pandemisinin ardından oluşan bir durum gibi görünse de aslında son yirmi yıldır ekonomik kriz döngülerinde de ortaya çıkan bir zayıflıktır. Son yıllarda ekonomiye yapılan tüm vergiler, düzenlemeler ve diğer hükümet müdahaleleri, bir sonraki durgunluğu daha da kötüleştirecek daha zayıf ve daha kırılgan bir ekonomi yarattı.

Aşağıdaki Sanayi Üretimi grafiği, 2000 zirvesinden sadece %8 daha yüksek ve 2007 zirvesinden %1 daha düşük. Son yirmi yılda ise neredeyse düzleşti. Bu, 1920’den 2000’e kadar Sanayi Üretimindeki yıllık %3,9’luk büyümeden çok daha zayıf bir eğilime işaret ediyor.

Sanayi üretim endeksi tarihsel gelişimi… Kaynak: St. Louis Fed FRED

Aşırı borç seviyeleri

Aşırı borç yükü, tarihteki her finansal krizde sorun olmuştur. Eşi benzeri görülmemiş bu yüksek borç seviyeleri göz önüne alındığında, borç tasfiyesi ve temerrütler, Büyük Durgunluk’ta ve hatta Büyük Buhran’da gördüğümüz gibi, özellikle varlık fiyatları için deflasyona yol açacaktır.

Aşağıdaki grafik, ABD Federal Borç / GSYİH Oranının %125 ile tüm zamanların en yüksek seviyelerine yakın olduğunu gösteriyor.

ABD Federal Borç ve GSYİH oranı… Kaynak: St. Louis Fed FRED

 Sınırlı politika seçenekleri

Fazla basılan para, yaşam standartlarını iyileştiren yeni mallar ve hizmetler yaratmaz. Öyle olsaydı, Zimbabve gibi bir yer dünyanın en zengin ülkesi olurdu. Ancak, yeni oluşturulan para finansal varlıklara akabilir, bu da değerleme seviyelerinin neden bu kadar yüksek olduğunu açıklamaya yardımcı olur.

Grafiğin gösterdiği gibi, Fed önceki üç resesyon boyunca faiz oranlarını düşürdü. Geçen hafta itibariyle, Fed faiz oranlarını 75 baz puan daha artırdı ve Başkan Powell, oranları bu seviyelerde artırmaya devam edebileceklerini açıkladı. Fed’in 75 ile 100 bps arasında oranları artırması beklendiğinden ve Fed muhtemelen gelecek çeyreklerde faiz artırım düşüreceğinden bu durum piyasada olumlu bir etki yaptı.

Federal fonlama efektif oranı… Kaynak: Federal Reserve, FRED

Sonuç? Yaklaşan durgunluğun yaşayan en zorlulardan biri olabileceği görülüyor. Önümüzdeki çeyrekte de S&P500’deki şirketlerin büyük çoğunluğu ve genel hisse senedi piyasaları arasında bazı ciddi gerilemeler olabilir. Ancak, borsanın zayıf performansları, hisse başına daha ucuz fiyat anlamına gelir. Bu, yatırımcı açısından geniş vadede büyük fiyat artışı potansiyeline sahip güzel giriş noktaları yakalanabileceği anlamına gelir. Hisse fiyatının düşmesi, bir şirketin iflas edeceği anlamına gelmez. Bir makroekonomik durgunluk ortamında, şirketlerin ekonomiye yüksek likidite verilen ihtiyati tedbir dönemlerine kıyasla daha düşük performans göstermesi normaldir. Gördüğümüz gibi, piyasa büyük düşüşlerden sonra her zaman toparlanır, bu da yatırım yapmak için aslında iyi fırsatlar ve güzel giriş noktaları oluşmasını sağlar.

Kaynak: Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı