Küresel piyasalar

Dün piyasalarda neler oldu? Küresel piyasalarda dün karışık bir seyir görüldü. Avrupa borsaları kapanışında gösterge endeks Stoxx Europe 600 yüzde 0,89 artışla 443,96 puana çıktı. Almanya’da DAX 30 endeksi yüzde 0,65 artarak 14.490,3 puana, İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,31 yükselerek 24.685,67 puana ve Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,23 değer kazanarak 6.753,97 puana ulaştı.

İngiltere’de FTSE 100 endeksi ise yüzde 0,19’luk düşüşle 7.558,49 puana indi. ABD Başkanı Joe Biden, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Beyaz Saray’da bir araya geldi. Macron, Biden döneminde ABD’ye “ilk devlet ziyaretini” yapan lider oldu. Biden, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın mantıklı bir şekilde sona ermesinin tek yolunun Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’dan çekilmesi olduğunu belirterek, “Eğer Putin, gerçekten bu savaşı bitirmenin bir yolunu bulmaya karar verirse onunla konuşmaya hazırım” dedi.

ABD’de makro verilerde Fed’in de yakından izlediği enflasyon göstergesi olan PCE enflasyonu Ekim’de yavaşladı. Verilere göre manşet PCE yıllık bazda %6,3’ten %6,0’e geriledi. Çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) fiyat endeksi tahminlere paralel olarak yıllık %5,2’den %5,0’ye geriledi. Aylık artış %0,5’ten %0,2’ye geriledi. Beklenti verinin aylık bazda %0,3 gelmesi yönündeydi. ABD’de ISM imalat endeksi, yüksek borçlanma maliyetlerinin mal talebini baskılaması nedeniyle Mayıs 2020’den bu yana ilk defa daralmaya işaret eden 50 seviyesinin altında kaldı. ISM imalat endeksi, Kasım’da bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 49,0’a geriledi.

Böylece, endeks ABD ekonomisi ilk Kovid-19 dalgasının ektili olduğu Mayıs 2020’den bu yana ilk kez daralırken, aynı zamanda en düşük seviyeye indi. Mayıs 2020’de endeks 43,5’e gerilemişti. New York Fed Başkanı John Williams, enflasyonun ABD ekonomisinin içine gömülmüş olmadığını, ancak aşırı yüksek olan enflasyonun Fed’in faiz oranlarını artırmaya devam ettirmesini gerektirdiğini söyledi. ABD hisse senedi piyasaları dün karışık bir tablo çizdi. Dow Jones endeksinde %0,56 düşüşle 34.395,01 puandan kapanış gerçekleşirken, S&P 500 endeksi yatay ve 4.076,57 puandan kapandı.

Nasdaq’ta ise %0,13 yükseldi ve günü 11.482,45 puandan tamamladı. Dün ABD 10 yıllık tahvil faizi PCE ve ISM İmalat PMI verileriyle birlikte %3,80 seviyesinden %3,50 seviyesine hızlı geri çekildi. 10 yıllıklar bu sabah %3,55 seviyesinde. Dolar endeksinde de PCE enflasyonunun beklentinin altında gelmesi sonrasında geri çekilme yaşandı. DXY 107,0 seviyesinden önce 105,0 seviyesinin altına geriledi. DXY bu sabah 104,7 seviyesinde. EUR/USD paritesi dolar endeksindeki geri çekilmeyle birlikte 1,05’in üzerine yükseldi. Brent petrol bu sabah 87,0 USD seviyesinde. Ons altın önceki günkü %1,0’lik artışının ardından Fed Başkanı Jerome Powell’ın bir sonraki toplantıda faiz oranı artışlarının hızının yavaşlayacağına dair işaretler vermesiyle yükselişe geçti.

Spot piyasada ons altın 1.805 doları gördü. Gram altın ise 1.070 TL’yi geçerek rekor kırdı. Bugün ne bekliyoruz? Bu sabah Asya piyasalarında, negatif bir seyir görüyoruz. ABD vadelileri de negatif. VIX endeksi 19,8 seviyesinde. Küresel piyasalarda bugün açıklanacak ABD istihdam verileri belirleyici olacaktır. Bugün ABD’de, haftanın da en önemli verisi olan ABD iş gücü verileri açıklanacak. Ülkede en son tarım dışı istihdam 261 bin ile beklentilerin üzerinde gelirken, işsizlik oranı %3,7’ye yükselmişti. Saatlik kazançlarda aylık %0,4, yıllık bazda %4,7 artış yaşanmıştı. Tarımdışı istihdamda beklenti, son ay ABD ekonomisinin toplam istihdama 200 Bin yeni iş ekleyerek Aralık 2020’den bu yana en küçük artışı yaşanması yönünde oluşuyor. Işsizlik oranının ise %3,7’de sabit kalması bekleniyor.

Fed’in faiz artırımlarına karşın ABD istihdam verilerinin oldukça kuvvetli bir tablo ortaya koyması dikkat çekiyor. Bugünkü verilerin Fed toplantısı öncesinde beklentilerden daha güçlü gelmesi durumunda bunun risk iştahını negatif etkileyebileceğini göz önünde bulundurmak gerekir. Ancak Fed Başkanı Powell’ın Aralık ayında 50 baz puanlık artırım için sinyal vermiş olması olası negatif etkiyi sınırlayabilir. Diğer taraftan verinin alt kalemlerinden ve enflasyon açısından da önemli bir gösterge olan saatlik kazançlardaki değişimin de piyasa fiyatlamalarını etkilemesi söz konusu. Bu ayki verilerde saatlik kazançların yıllık bazda %4,7’den %4,6’ya gerileyeceğine yönelik beklentiler pozitif bir sinyal veriyor.

Gelecek gündemde neler var? Gelecek hafta 5 Aralık Pazartesi günü bir çok ülkede Hizmet PMI verileri takip edilecek. Çin’de Caixin Hizmet PMI, ABD’de ISM Hizmet PMI ve fabrika siparişleri verilerinin ardından Salı günü Avustralya Merkez Bankası faiz kararı açıklanacak. Ardından Çarşamba günü Kanada Merkez Bankası faiz kararı takip edilecek. Perşembe günü ise Brezilya Merkez Bankası faiz kararı, Cuma günü ise Çin’de TÜFE ve ÜFE ile birlikte ABD’de ÜFE verisi açıklanacak. ABD’de ÜFE son ay yıllık bazda %8,5’ten %8,00’e gerilemiş ve beklentilerin altında kalmıştı. Değişken gıda ve enerji fiyatlarını içermeyen çekirdek ÜFE de Ekim’de önceki aya göre değişmezken ve yıllık bazda %6,7’ye gerilemişti. Aynı gün yine ABD’de Michigan Üniversitesi Tüketici Beklenti anketi sonuçlarının Aralık ayı verileri de takip edilecek.

Dün BIST 100 endeksi güne %1,38 artışla 5.046,30 puandan başlangıç yaptı. Endeks dün günün tamamında 5.000 puanın üzerinde kalırken en yüksek 5.091,68 puanla rekor seviyeyi gördü. BIST-100 endeksi günü %1,38 artışla 5.046,19 puandan tamamladı. Bankacılık endeksi dün %1,17 ve sınai endeks %1,79 yükselirken ulaştırma endeksinde yükseliş %3,57 seviyesinde gerçekleşti.

Endekste toplam işlem hacmi 117 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Bugün ne bekliyoruz? Yurt içi piyasalarda, ABD tarımdışı istihdam verilerinin takip edileceği günde, düşük küresel risk iştahına paralel olarak endeksin temkinli başlangıç yapabileceğini tahmin ediyoruz. Bugün yurt içinde açıklanacak önemli bir veri bulunmuyor. Gelecek gündemde neler var? Gelecek hafta Pazartesi günü TÜİK enflasyon verileri açıklanacak. Foreks’in 15 ekonomist ile düzenlediği ankete göre, TÜFE’de Kasım ayı medyan tahmin aylık %3,00 artış olurken, yıllık veride ise medyan tahmin %84,70 oldu.

Ankette 2022 yıl sonu TÜFE yıllık medyan tahmini ise %68,30, 2023 yıl sonu TÜFE yıllık medyan tahmini ise %43,40 oldu. Ekim ayında TÜİK verilerine göre TÜFE aylık bazda %3,65 ve yıllık %85,51 artış göstermişti. ÜFE ise aylık %7,83 ve yıllık %157,7 olarak gerçekleşmişti. 7 Aralık günü Kasım ayı Hazine Nakit Dengesi verisi takip edilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, Eylül’de 79,5 milyar lira açık veren bütçe nakit dengesi Ekim’de de 72,2 milyar lira açık vermişti.

Ekonomik veri akışısının yoğun olduğu günde, beklentilerin altında gelen ABD ISM imalat endeksi Mayıs 2020’den bu yana en düşük seviyeye gerilerken, Almanya’da da perakende satışlar beklentilerden fazla düşüş gösterdi. FED Başkanı Powell’ın önceki günkü yaptığı nispeten güvercin açıklamalarının da etkisiyle ABD Dolar’ı zayıflamaya devam etti ve DXY 104,7’ye gerileyerek Ağustos ayıdan beri en düşük seviyeyi gördü.

Küresel tahvil faizlerinde düşüş eğilimi izlenirken, gün içinde ABD 10 yıllık gösterge tahvil faizi 5 bp azalışla %3,55, Almanya 10 yıllık tahvil faizi 12 bp azalışla %1,81 seviyesinden işlem gördü. Türkiye’nin 5 yıllık CDS risk primi 14 bp azalışla 512 bp’a çekilerek düşüş trendini sürdürdü. Bu bağlamda, Hazine Eurobond faizlerinde de düşüş izlenirken, 2033 vadeli gösterge 10 yıllık Eurobond faizi 14 bp azalışla %8,75’e geriledi.

Yurt içi TL tahvil piyasasında ise BIST Kesin Alım Satım Pazarı işlem hacmi alıcılı seyirle 4,4 milyar TL’ye gerilerken, 2 yıl vadeli gösterge tahvil bileşik faizi 9 bp azalışla %10,62, 10 yıl vadeli gösterge tahvil faizi 9 bp azalışla %10,75 seviyesinden günü tamamladı. TL likidite tarafında TCMB 34 milyar TL’lik haftalık repo dönüşünü 38 milyar TL olarak yenilerken, APİ ile haftalık repo fonlama tutarı 297 milyar TL’ye yükseldi. Aynı gün valörlü kotasyon ve ihale swap işlemlerinden 5,4 milyar TL ilave fonlama sağladı.

TCMB verilerine göre 25 Kasım ile biten haftada DİBS stoku 28,4 milyar TL artışla 1,870 trilyon TL nominal olurken, aynı hafta YD yerleşiklerin DİBS stoku ise 42,9 milyon TL artışla 17,13 milyar TL seviyesine arttı. Böylece YD yerleşiklerin DİBS stoku içindeki payı %0,92 ‘ye geriledi.YD yerleşiklerin döviz mevduatlarında ise parite etkisinden arındırılmış olarak toplamda 5,5 milyar $ azalış izlenirken, gerçek kişilerde 1,9 milyar $ azalış, tüzel kişilerde ise 3,6 milyar $ azalış görüldü.

İstanbul Ticaret Odası verilerine göre İstanbul’da tüketici fiyatlarını izleyen Ücretliler Geçinme Endeksi Kasım ayında yıllık %105,55 artış kaydetti. Endeks Ekim ayında yıllık %108,77 artmıştı. İstanbul tüketici enflasyonu Kasım’da aylık %3,10 arttı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) için hazırlanan Türkiye imalat PMI endeksi, Kasım ayında 45,7 ile önceki aya göre 0,7 puan azalış gösterirken, 50,0 seviyesindeki eşik değerin son 9 aydır altında kalmaya devam ediyor.

Endeks Nisan 2018’den başlayarak 21 ay, küresel krizde ise Kasım 2007’den başlayarak 18 ay eşik değerin altında kalmıştı. Pandemi krizinde ise bu süre 3 ay ile sınırlı kalmıştı. Endekste 50’nin altındaki değerler üretimde potansiyeline göre daralmaya, üzeri ise büyümeye işaret ediyor. 2023 yılında uygulanacak asgari ücrete yapılacak artışla ilgili olarak dikkatler üçlü toplantıya çevrildi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in çağrısıyla Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Başkanı Özgür Burak Akkol ve Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Başkanı Ergün Atalay, bakanlıkta buluştu.

Asgari ücret tespit komisyonunun ilk toplantısı 7 Aralık’ta, ikinci toplantısı da 14 Aralık’ta olacak. Döviz mevduatlarında geçen hafta 9 ayın en hızlı düşüşü izlenirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) net döviz rezervlerinde de 9 ayın en yüksek seviyesi görüldü. TCMB verilerine göre yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 25 Kasım haftasında 5,5 milyar dolar azalışla 204,9 milyar dolara geriledi. Pariteden arındırılmış veriye göre döviz mevduatı 5,5 milyar dolar azaldı. Bu veri setine göre döviz mevduatı gerçek kişilerde 1,9 milyar dolar, tüzel kişilerde 3,6 milyar dolar düşüş oldu. TCMB net rezervi 19,5 milyar dolarla 18 Şubat’tan bu yana en yüksek seviyesine çıktı.

Buna göre, 25 Kasım itibarıyla Merkez Bankası net rezervleri 18,7 milyar dolardan 19,5 milyar dolara çıkarak 18 Şubat haftasından bu yana görülen en yüksek seviyeye işaret etti. Merkez Bankası brüt döviz rezervleri ise 264 milyon dolar azalışla 79,77 milyar dolara indi. Brüt döviz rezervleri, 18 Kasım’da 80,03 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu. Söz konusu dönemde altın rezervleri de 20 milyon dolar azalışla 42,86 milyar dolardan 42,84 milyar dolara geriledi. Böylece Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 25 Kasım haftasında bir önceki haftaya kıyasla 284 milyon dolar azalışla 122,86 milyar dolardan 122,6 milyar dolara indi.

ABD Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre kişisel gelirler Ekim’de %0,7 ile %0,4’lük tahminlerin üzerinde gerçekleşti. Kişisel tüketim harcamaları tahminlere paralel olarak %0,8 arttı. Harcamalar önceki ay %0,6 artmıştı. Kişisel tüketim harcamaları aylık %0,3, yıllık % 6 oldu. Beklenti aylık %0,4, yıllık %6,0 artıştı. Önceki ay yıllık artış %6,3 olmuştu. Fed’in de yakından takip ettiği çekirdek kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi tahminlere paralel olarak yıllık %5,0 arttı. Aylık artış %0,2 oldu.

Önceki ay % 0,5 artış olmuştu. Beklenti %0,3’tü. Eylül verisi yıllık %5,2’ye yukarı yönde revize edildi. Fed Başkanı Powell çekirdek kişisel tüketim harcamalarının enflasyonun gittiği yeri daha net biçimde gösterdiğini ifade etmişti. ABD’de işsizlik maaşı başvuruları geriledi. Dün açıklanan verilere göre devam eden işsizlik maaşı başvuruları Şubat’tan beri en yüksek seviyeye çıktı. Başvurular 26 Kasım’da sona eren haftada 16 bin düşüşle 225 bin oldu. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi 235 bindi. Devam eden başvurular ise 57 bin artışla 1,6 milyona yükseldi. Bu, bir yılın en büyük artışı olarak kayda geçti.

TSMC ABD’de gelişmiş çipler üretecek. Ana merkezi Tayvan’da bulunan, dünyanın en büyük çip üreticisi TSMC, 2024’te Arizona’da 12 milyar dolar değerinde bir fabrika açmayı planladığını ve burada 2024 yılında yeni teknoloji sayılamayacak olan 5 nanometrelik çipler üreteceğini açıklamıştı. Şimdi ise şirketin, Apple, AMD ve Nvidia gibi ABD’li şirketlerin baskısı üzerine, yeni fabrikasında 4 nanometrelik çipler üreteceği, ayrıca yeni fabrikasına yakın bir konumda ikinci bir fabrika daha açarak, çok daha yeni bir teknoloji olan 3 nanometrelik çipler de üreteceği bildirildi.

Üretim başladıktan sonra bu miktarın üçte birinin Apple’a satılması bekleniyor. Çin hükümeti, ülkede sıkı Covid-19 kısıtlamalarının protesto edilmesini ardından geri adım atarak, tedbirleri gevşetme ve özellikle yaşlı nüfusu aşılamayı hızlandırma kararı aldı. ABD’de “Black Friday” alışverişinde internette 9,12 milyar dolarla rekor harcama yapan tüketiciler, Siber Pazartesi’de de 11,3 milyar dolarlık alışverişle tüm zamanların en yüksek harcamasını gerçekleştirdi.

Pardus Girişim Sermayesi (PRDGS, Pozitif): Şirket 01.12.2022 tarihli yönetim kurulu toplantısında aldığı kararla, sağlık sektörüne bilgi teknolojisi üreten Non Nocere adlı projeye FonlaBüyüsün Kitle Fonlama Platformu üzerinden 1.500.000 TL tutarında yatırım yaptı.

Papilon Savunma (PAPIL, Pozitif): T.C. İçişleri Bakanlığı Jandarma Genel Komutanlığı tarafından Türkiye genelinde kullanılmakta olan Otomatik Parmak ve Avuç İzi Teşhis Sistemi’nin 01.12.2022 – 30.06.2023 tarihleri arasında geçerli olmak üzere parçalı bakım ve onarımı işi için 3.600.000-TL+KDV tutarlı sözleşme imzalandı. Sözleşme, söz konusu sistemin sürekliliği kapsamında verilecek olan bakım hizmeti ve yedek parça ihtiyaçlarını kapsamaktadır.

Europen Endüstri (EUREN, Nötr): 27.10.2022 tarihinde paylaşılan haberde ilave Ges yatırımı kararı duyurulmuştu. 01.12.2022 tarihinde Manisa ilinde kurulumu yapılmak üzere 20 Megawatt’lık Arazi Tipi Güneş Enerjisi Yatırımı için toplam 20.040.000 Usd bedelle Som İnvesment Enerji İnşaat Demiryolu Endüstrisi San ve Tic. Aş ile santralin yapım anlaşması imzalandı. Gerekli yasal izinler alındıktan 9 ay sonra santralin üretime geçmesi planlanıyor.

Girişim Elektrik (GESAN, Pozitif): Şirket %70 bağlı ortaklığı Europower Enerji ve Otomasyon Tek. San. Tic. A.Ş. ile Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında 01/12/2022 tarihinde ‘’SIEMENS AG lisanslı SIVACON S 8 Alçak Gerilim Dağıtım Panoları Üretimi” konusunda partnerlik anlaşması imzalandı. 2027 yılı sonuna kadar artan miktarlarda yapılacak üretim sonunda elde edilen ürünlerin yurtdışına satışı hedeflenmektedir.

Kaynak: Halk Yatırım
Hibya Haber Ajansı