BRICS zirvesi ve beklentiler

23 Haziran’da Çin’in çevrim içi olarak ev sahipliği yapacağı gelecek BRICS zirvesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika ve birkaç başka davetli ülkenin liderleri ile doğrudan iletişime geçeceği bu yılki ilk çok taraflı forum olacağı için çoktan dikkat çekmeye başladı.

Zirve Batı’da muhtemelen BRICS ülkelerinin Putin’in politikalarına artan desteği ve onaylanması olarak görülecek. Bunun nedeni Batılıların bütün BRICS üyelerinin, Rusya’nın hareketlerini kınama ve Rusya’ya karşı katlanılmaz yaptırımlar koyma konusunda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) liderliğindeki kampanyaya katılmaya direnmesinden aşırı rahatsız olmasıdır.

Çin, Rusya’dan en fazla petrol ithal eden ülke

Gerçekte Çin, Rusya’dan en fazla petrol ithal eden ve Hindistan da Rusya’dan en çok silah alan ülke. Müttefiklerinin çoğunun Rusya enerjisinin en büyük ithalatçıları olması ve buna devam etmeleri ABD’nin rahatsızlığını daha da artırıyor. Ama Ukrayna krizi, ABD’nin müttefiklerinin Rusya’dan ithalatı azaltmasına neden olurken, Çin ve Hindistan kendi ithalatlarını artırdı. Bunu BRICS’in Ukrayna konusundaki ortak siyaseti sağladı; Rusya’yı kınamayı reddetmek, iki tarafı da düşmanlıkların acilen durdurulmasına ve krizi çözmek için doğrudan görüşmeleri başlatmaya çağırmak.

İkincisi, bu Zirve’nin en yeni önerisi – BRICS’in genişletilmesi- Putin’in ve birkaç yeni davetlinin varlığını değişik yorumlara açık hale getirdi. Ukrayna krizi G20 içinde ayrılıkların ortaya çıkmasına neden oldu ve BRICS’e yeni üyelerin eklenmesi bu örgütü ABD ve müttefiklerine arşı bir rakip haline getirebilir. Bu genişleyen BRICS’in G7’yi düşünülenden daha erkenden geri bırakması anlamına gelebilir. BRICS yeni üye alma konusunda çekimserdi ve Güney Afrika 2010’de yeni üye olan son ülkeydi. Ama BRICS geçen yıl Bangladeş, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Uruguay’ı kendi Yeni kalkınma Bankası’na üye yaptı. Geçen ay BRICS Dışişleri Bakanları toplantısına Arjantin, Mısır, Endonezya, Kazakistan, Nijerya BAE, Suudi Arabistan, Senegal ve Tayland temsilcileri de katıldı. Bu ülkelerin bazılarının ulusal liderlerinin bu Zirve’ye katılması ve başkalarının da BRICS liderlerinin geleneksel uzayan zirvesine katılması bekleniyor.

ABD, QUAD’ı Çin’i kontrol altına almayı amaçlayan bir örgüt olarak sunuyor

Üçüncüsü, BRICS her zaman yıllık Zirve’den önce benzersiz bir forumdur. Bunlar arasında üyelerin düşünce kuruluşları, akademisyenleri uzmanları, şirketleri, gazetecilerinin yaptığı toplantılar vardır ve bunları danışmanların, bazı yetkilileri ve dışişleri bakanları dâhil üst düzey bakanların katıldığı toplantılar izler. Bu yıllık ivme oluşturma ve sonucundaki görece daha az medya ilgisini çeken kurumsallaşma BRICS’in güven oluşturmak için uygun temel yapılar oluşturmasına yardım etti.

Dördüncüsü, BRICS ülkeleri jeopolitik ve güvenlik konularında görüşmelerde bulunsalar da, teknokratik odaklanmalı ile bilinirler. Bu onların bağımsız bir Kredi Derecelendirme Kuruluşu kurmalarının yanı sıra Para birimi Rezervleri Düzenleme gibi girişimleri ve şimdi de, şimdiye kadar 15 milyar dolardan fazla para ödeyen ve yüzlerce projeyi tamamlayan ve/veya destek kararı olan 9 üyeli Yeni Kalkınma Bankası kurma gibi tartışmalarında yansıyan kademeli güven oluşturmasıyla sonuçlandı. Bankanın imdi Güney Afrika ile Hindistan’da bölgesel büroları var ve çalışma tarzı Bretton Woods kurumlarını yapısal reformlar yapmaya zorladı.

Elbette BRICS yoldaşlığının da kendi zorlukları var. Dışsal olarak BRICS, ABD liderliğindeki Avustralya Japonya ve Hindistan’ı içeren Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD) ile karşılaştırılır oldu. QUAD son 14 ayda dört zirve yaptı ve gündemini hızla genişletti. Diğer üyeler Beijing ile ilişkilerinde farklı tutumlar takınsa da, en azından ABD, QUAD’ı Çin’i kontrol altına almayı amaçlayan bir örgüt olarak sunuyor. İçsel olarak Brezilya ya da Hindistan gibi BRICS üyelerinin bazen ABD ile çok yakın olduklarından şüpheleniliyor.

Hindistan hem BRICS hem de QUAD üyesi

Hindistan hem BRICS hem de QUAD üyesi. Hindistan’ın nasıl Çin liderliğindeki Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık anlaşmasından çıktığı ama geçen ay ABD Başkanı Joe Biden’ın Refah için Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi’ne katıldığı konusunda karşılaştırmalar yapılıyor. Hindistan sadece BRICS içindeki en büyük ikinci ve hızlı büyüyen ekonomi değil, aynı zamanda Çin ile sorunları var. Hindistan, Brezilya, Güney Afrika gibi ülkeler sadece önerilen yeni üyeler ve değişiklikler konusunda hassas değil, aynı belki de Batı’nın BRICS’in gelişen dinamiklerine yönelik eleştirilerine karşı duyarlıdırlar.

Bunlara ek olarak, BRICS Zirvesi’ne katılan liderlerin çoğu kendilerini devam eden salgın ile Ukrayna krizinin ve bunların özellikle tahıl ile ham petrol olmak üzere artan fiyatlar gibi etkilerinden kaynaklanan ülke içi zorluklara odaklanmak zorunda kalıyor. Salgında Çin ve Hindistan, Küresel Güney’e sağlık ulaştırmakla meşgul oldu ve daha yakın zamanlarda Ukrayna’dan Sri Lanka’ya ülkelere insani yardım yaptı. Bu alışılmadık zamanların ışığında, BRICS Zirvesi’nin mevcut girişimlerini güçlendirmesi ile yeni üye almanın kriterleri ve diğer gelecekteki girişimler üzerinde görüşmeler başlatması gibi ılımlı beklentiler yeterli olmalıdır.

Kaynak Çin Uluslararası Radyosu-Global Times / Swaran Singh
Hibya Haber Ajansı