Türkiye: Deprem hasarlarını finanse etmek için akaryakıt vergisi %200 arttırıldı

Benzin ve motorin dahil olmak üzere farklı akaryakıt türleri üzerindeki yeni özel tüketim vergileri Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre akaryakıt vergileri neredeyse %200 artırıldı, bu da enflasyonist baskıları artıracak ve hanehalkı bütçelerini daha da zorlayacak. Zayıflayan lira ve hükümetin seçim vaatlerini yerine getirmek için harcamaları artırma planları ile birleştiğinde, şu anda yıllık %38,2 olan enflasyon daha yüksek bir yörüngeye oturabilir.

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, zam, Şubat ayında meydana gelen depremlerden kaynaklanan finansman ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olacak ve Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın güçlü nakit rezervlerini korumasına olanak tanıyacak. Hükümet, depremlerin 100 milyar dolardan fazla hasara yol açtığını tahmin ediyor.

Hem son 2 yıllık ekonomik büyüme konjonktürünün, hem de seçim vaatlerinin maliyeti ödenmeye başlamış oldu. Bu gibi zamlar zaten torba yasa ile ilk işaretlerini vermişti ve mevcut ekonomik konjonktür içinde acı reçete önlemlerinin başlangıcı olarak yenilerinin de gelebileceğini öngörebiliriz.

Bütçenin tasarruf bacağından değil, gelir artırımı bacağından açık kapatılmak isteniyor. Torba yasa tasarısı, kurumlar vergilerini artırarak ve motorlu taşıtlar vergisini yıl boyunca ikiye katlayarak mali taraftaki yükün bir kısmını dengelemeyi amaçlamıştı. Ancak, çeşitli tüketim mallarında şimdiden bir dizi zam yapıldı ve lira seçimlerden bu yana %23,2 değer kaybetti. Birikimli ve bileşik enflasyon etkilerine maruz kalmaya devam edeceğiz görünüyor. Bloomberg terminalinde ekonomistlerin yılsonu enflasyon beklentisi %48,3 olarak görünse de Temmuz ayı enflasyonu bütün hesaplamaları değiştirecek ve birçok tahminin %60 veya üstüne doğru revize edilmesine neden olacaktır.

Temmuz enflasyonu dönemsel olarak çok yüksek gelecek. Normalde akaryakıt pompa fiyatlarına gelmiş olan ortalama %25 civarındaki zammın direkt etkisi aslında cüzzi, 1 puana yakın bir şekilde aylık enflasyonu etkileyecek. Ancak dolaylı etki çok daha fazla ve bunu hesap etmek zor. Difüzyon etkisi hem ürünlere zam oranı, hem de bunun yansımasının aylara dağılımı şeklinde tezahür edecek. Akaryakıt sadece bir tüketim ürünü değil, hemen her tüketim kaleminde bir girdi olduğundan fiyat artışları her türlü ürün ve hizmet grubuna yansıyacak. Uluslararası fiyatların da dövize endeksli olduğunu düşünecek olursak, kur arttıkça zam etkisi de katlanacaktır.

Dolayısıyla seçimden sonrasına ötelenmiş maliyetler, yeni zamlar, ücret enflasyonu ve artan kurlar sebebiyle enflasyon Temmuz’dan başlayarak güçlü artışlar kaydedecektir. Temmuz ayından başlayarak birçok ürün grubunda güçlü çift haneli dönemsel fiyat artış oranları görebiliriz.

Türkiye'de Aylık Enflasyon Gücünü Sürdürüyor… Fiyatlar 2022 Nisan'dan bu yana en yüksek artışını Ocak'ta yaptı… Kaynak: TÜİK, Bloomberg, Dinamik Yatırım

TCMB açısından bakacak olursak; Merkez Bankası’nın 20 Temmuz toplantısında faizi %18 bandına doğru artırmasını bekleriz. Merkez bankası gösterge faiz oranını iki yıldan uzun bir süredir ilk kez %8,5'ten %15'e yükseltti ve bu ay "kademeli" bir sıkılaştırma döngüsü olarak tanımladığı döngüyü sürdürecek. Mehmet Şimşek ve Hafize Gaye Erkan’ın sırasıyla maliye bakanı ve merkez bankası başkanı olarak atanmasının ardından bu ayki toplantıda ekonomi takımının kullanacağı iletişim dili rasyonelliğe geçişin yönlendirilmesi açısından kritik önemdedir.

Enflasyon, faiz konusundaki hareket alanı konusunda Merkez bankasının elini zorlaştırıyor. Seçimden önce uygulanan geleneksel olmayan politikalar nedeniyle düşük tutulan faiz oranı nedeniyle enflasyon Ekim 2022’de %85,5’i görmüştü ve sonrasında lirayı sabit tutmak için yapılan hamleler döviz rezervlerinin azalmasına neden olmuştu. Bu ekol hem enflasyona karşı faiz artırımları yapmak, hem de döviz rezervlerini kümüle etmek anlamında değişime uğramasına rağmen %60’lara gidecek bir enflasyon, Merkez bankasının politika faizi konusunda daha fazlasını yapması gerekebileceğini ortaya koymakta.

Kaynak Dinamik Yatırım Enver Erkan 

Hibya Haber Ajansı