Perakende satışlar ve sanayi üretimi arasındaki derin ayrışma sürüyor

Sanayi üretimi endeksi Eylül’de yıllık %4,0 arttı. Takvim etkisi ve mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretim endeksi aylık bazda Temmuz’daki %0,4, ve Ağustos’taki %0,8’lik düşüşün ardından, Eylül’de de %0,1’lik hafif vir düşüş gösterdi. Son 3 aydaki bu gerilemeye karşın, sanayi üretiminde geçen yılın aynı ayına göre değişim %4,0’lük bir artışa işaret ediyor. Bu rakamla üçüncü çeyrekteki sanayi üretimi artışı yıllık %4,9 olurken, bu rakam ilk iki çeyrekteki %0,3 ve %1,1’lik daralmalara göre bir iyileşmeye işaret ediyor.

Sanayi üretiminin sektörlere kırılımında dengesizlikler devam ediyor. Sanayi üretiminin sektörel kırılımında önemli farklılıklar olduğunu söyleyebiliriz. Şöyle ki, gıda ürünleri, tekstil, giyim, kimyasal ürünler, kağıt ürünleri, metalik olmayan mineral ürünler (cam, seramik, çimento) ve ana-metal gibi sektörler sene başından beri görece daha zayıf seyrederken, güçlü sektörler olarak motorlu-taşıtlar, metal-eşya, makine-teçhizat, elektrikli teçhizat ve diğer ulaşım araçları (gemi imalatı) gibi sektörler öne çıkıyor. Bu ay özelinde, yıllık %9,2 daralan tekstil, %9,9 daralan giyim eşyası ve %7,8 daralan kimyasal ürünler sektörleri en zayıf sektörler olarak öne çıkarken, güçlü performans gösteren sektörlerden metal-eşyada yıllık %9,8, makine-teçhizatta %7,5, motorlu taşıtlarda %6,4 ve elektrikli-teçhizatta %5,8’lik artışlar var.

Perakende hacim endeksi ile sanayi üretimi endeksi arasında 2021’in sonlarından itibaren net bir ayrışma var. Tarihsel olarak bakıldığında, birbirleri ile paralel bir seyir izleyen perakende hacim endeksi ile sanayi üretimi arasında 2021’in sonlarından itibaren net bir ayrışma gözlemleniyor. Şöyle ki, sanayi üretim endeksinin mevcut seviyesi Şubat 2022’deki zirve seviyenin %2,0 kadar altındayken, aynı dönemde perakende hacim endeksinde %35’e yakın bir artış olduğunu görüyoruz. Sanayi üretimi bu yılın ilk 2 çeyreğinde %1,1 ve %0,3 daralırken, perakende hacim endeksinin aynı dönemlerde %28 ve %29’luk artışlara işaret etmesiyle, bu ayrışma 2023 yılında daha da belirginleşti. 2023’ün 3. çeyreğinde perakende hacim endeksinde hafif bir gerileme olsa da, aradaki ayrışma halen çok belirgin.  Hatırlatmak gerekirse, Ağustos’ta perakende hacim endeksi aylık %4,7 gerilerken, yıllık %17,3 artış gösterdi. Bu da, Haziran’dan bu yana gerçekleştirilen parasal sıkılaştırmaya karşın, iç talepteki yavaşlamanın henüz yetersiz olduğuna işaret ediyor. 2 Kasım’da açıklanan Enflasyon Raporu’nun sunumu esnasında, TCMB Başkanı Erkan’ın da benzer bir görüşü ifade ettiğini belirtelim. 13 Kasım’da açıklanacak eylül ayına ilişkin perakende hacim endeksi ile birlikte hizmet sektörleri ciro endeksleri iç talebin seyri konusunda önemli bir fikir verebilir. Güçlü iç talebin kırılması için, tüketicilerin talebi öne çekme eğiliminin, bir başka ifadeyle enflasyon beklentilerindeki bozulmanın kırılması da gerekiyor. Bunun için de, mevcuttakinden daha sıkı bir para politikası duruşuna ihtiyaç olduğu yönündeki görüşümüzü koruyoruz.

Kaynak Gedik Yatırım

Hibya Haber Ajansı