Gıda arzında koruyucu önlemler ve global enflasyon

Hindistan buğday ihracatı yasağı… Rusya – Ukrayna savaşı başladığından beri gıda arz güvenliği konusundaki endişeler de ön plana çıkarken, ülkeler de koruyucu önlemler açıklıyorlar. En son Hindistan, buğday ihracatını durdurduğunu açıkladı. Kararın gerekçesi, kavurucu sıcak hava dalgasının üretimi kısıp yurt içi fiyatların rekor seviyeye ulaşması olarak gösteriliyor. Hindistan, normalde buğday üretiminde lider ülkelerden birisi iken global ihracatta ise çok az bir paya sahip. Ancak Ukrayna’da çıkan savaştan sonra, Rusya ve Ukrayna’nın tahıl üretimine ilişkin olumsuz konum ve projeksiyonları itibariyle ülkenin pazar payını artırması ve daha çok ihracat yapması bekleniyordu.

Küresel alıcılar, Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Karadeniz bölgesinden yapılan ihracatın düşmesinin ardından dünyanın en büyük ikinci buğday üreticisinden gelen tedariklere güveniyordu. Yasaktan önce Hindistan, bu yıl rekor 10 milyon ton sevkiyat yapmayı hedefliyordu. Bu nedenle söz konusu karar, gıda emtia fiyatları grubunda buğdayda sert şekilde fiyatlandı. Global fiyatlar açısından da bu olumlu bir gelişme olmayacaktır.

Global arzın durumu… Hindistan, dünyanın en büyük ikinci buğday üreticisi olmasına ve küresel stokların yaklaşık %9’una sahip olmasına rağmen geleneksel olarak büyük bir buğday ihracatçısı değil. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından küresel buğday fiyatlarındaki yükselişten kazanç sağlayan Hindistan, Mart ayına kadar olan mali yılda bir önceki yıla göre %250’den fazla artışla 7 milyon tonluk rekor bir buğday ihraç etti. Nisan ayında Hindistan 1.4 milyon ton buğday ihracatı rekoru kırdı ve Mayıs ayında yaklaşık 1.5 milyon ton ihracat için anlaşmalar imzalandı. Hükümet, hâlihazırda düzenlenmiş akreditiflerle ve “gıda güvenliği ihtiyaçlarını karşılamak için” malzeme talep eden ülkelere ihracata izin vereceğini söyledi.

Önceki yıllardan farklı olarak, çiftçiler buğdayı devletin sabit fiyatından daha iyi fiyatlar sunan özel tüccarlara satmayı tercih ettiler. Şubat ayında hükümet, altıncı ardışık rekor mahsul olan 111,32 milyon ton üretim tahmininde bulundu, ancak Mayıs ayında bu tahmin 105 milyon tona indirildi.

Dünya buğday ihracatı… Kaynak: FAO

İhracat yasağının riskleri… ABD Tarım Bakanlığı’na göre, Karadeniz bölgesi küresel buğday ticaretinin yaklaşık %26’sını oluşturuyor. Hindistan son zamanlarda, tüketimini karşılamak için büyük ölçüde Ukrayna buğdayına bağımlı olan Mısır, İran, Bangladeş ve Endonezya gibi ülkelere önemli bir buğday tedarikçisi olarak ortaya çıktı. Rus işgalinin başlamasından bu yana, Karadeniz bölgesinden gelen arz durakladı ve kilit buğday ithalatçıları, iç taleplerini karşılamak için ucuz ithalat kaynakları arıyorlar. Hindistan Avustralya, Kanada, AB ve ABD gibi diğer önemli ihracatçılara kıyasla daha düşük ihracat fiyatları avantajına sahiptir. Bangladeş, Nepal, BAE, Sri Lanka, Yemen, Afganistan, Katar, Endonezya, Umman ve Malezya başlıca ithalat yapan ülkeler ve bu ülkelerden bazılarında gıda arzı konusunda sıkıntı yaşanıyor.

Hindistan’ın buğday ihracatının bir önceki yıla göre 2,1 milyon mt’dan 2021-22 MY’de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 7,85 milyon mt’a ulaşmıştı. Piyasa katılımcıları, Hindistan’ın buğday ihracatının 2022-23 MY’de yaklaşık 11 milyon-12 milyon mt olmasını bekliyordu.

Dünya buğday üretimi… Kaynak: FAO

Sonuç? Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından biri olmasa da, Hindistan’ın yasağı, zaten kısıtlı olan arz nedeniyle küresel fiyatları yeni zirvelere çekebilir ve Asya ve Afrika’daki yoksul tüketicileri özellikle zorlayabilir. Rusya savaşı birçok ülkeyi yeni stratejik ve korumacı önlemler almaya itti. ABD’nin sürekli stratejik anlamda kullandığı petrol ihracatı gibi, küresel gıda ihracatı da önemli bir konudur. Hindistan fiyatları hala küresel fiyatlardan önemli ölçüde düşüktür. İhracat yasağı, tedarikçilerin ucuz kaynak bulma umudunu azaltacağı için buğdaydaki birim fiyatların yukarı gitmesine neden olacaktır. Genel fiyatlardaki artış, enflasyonla alakalı endişeleri de artıracaktır.

Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı