Enflasyon, likidite ve piyasa mekanizmasına müdahaleler

Türkiye: enflasyon ve gevşek politika zemini

 -Tek haneli politika faizine doğru

-Döviz ve kredi faizleri proaktifliği

-Makro ihtiyati tedbirlerin geleceği

TCMB gösterge faiz oranlarını tekrar indirdi ve müteakip üçüncü toplantısında, beklenenden hızlı faiz indirimi sonrası son derece gevşek politika döngüsünü derinleştiren indirimlerin sonunun yaklaştığının sinyallerini verdi. Para Politikası Kurulu, yıllık %85,5 enflasyon oranına rağmen bir haftalık repo faizini %12’den %10,5’e indirdi. Merkez Bankası’nın politika metninden çıkarıldığı gibi, Kasım toplantısında benzer bir faiz indirimi dilimi ile tek haneli bir politika faizine ulaşılmasını bekliyoruz.

Tüketici fiyatları enflasyonu Ekim’de dönemsel bazda %3,54 artarak yükselmeye devam etmiş ve yıllık bazda %83,45’ten %85,51 düzeyine ulaşmıştır. Merkez Bankası’nın %5 olan orta vadeli hedefinin 17 katı olan bu oranı, bu yıl ve 24 yıllık tarihi seri için olası zirve olarak değerlendiriyoruz. Baz etkilerine ek olarak, beklenmeyen olumsuz rüzgar etkisi gözlenmezse, önümüzdeki aylarda enflasyon yıllık oranlarda düşmeye başlayacaktır. TÜFE’nin resmi beklentilerden daha yavaş yavaşlayacağını ve en önemli şeyin çekirdek enflasyon ve katılığı olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede, son gerçekleşmelere göre yıl sonunda enflasyon oranını %75,7 olarak görüyoruz.

TCMB brüt, net ve swap hariç net rezervler karşılaştırması. Kaynak: Bloomberg, TCMB, Tera Yatırım

28 Ekim haftasında TCMB’nin brüt rezervleri 0,2 milyar ABD Doları artarak 114,4 milyar ABD Dolarına yükselirken, Bankanın net rezervleri 1,9 milyar ABD Doları artarak 13,4 milyar ABD Dolarına yükseldi. TCMB’nin toplam swap hacminin o hafta 1,9 milyar ABD doları artarak 72 milyar ABD dolarına yükseldiğini not etmeliyiz. Bu nedenle, TCMB’nin brüt rezervleri yıldan yıla 3,1 milyar ABD Doları arttı ve bir yıl öncesine göre 9,6 milyar ABD Doları azaldı; net rezervleri ise yıldan yıla 5,1 milyar ABD Doları arttı ve bir yıl öncesine göre 19,2 milyar ABD Doları azaldı.

BDDK, yabancı para varlık bulundurma eşiğini 15 milyon liradan 10 milyon liraya indirerek ticari lira kredi yasağını genişletti. Söz konusu düzenleme, BDDK’nın yaz başında açıkladığı limitlerin revize edilmiş hali olup, buradaki kısıtlamalar yeni rakamlarla daha katı hale gelmiş görünüyor. TCMB ve BDDK’nın bu tür tedbirlerinin temeli açıktır; nakit veya dövizli firmalardan kredi kullanmamaları ve sahip oldukları nakitleri değerlendirmeleri istenmektedir. Krediye erişmek için döviz nakit pozisyonlarını azaltmaları gerekecek.

TCMB ise, borç verenlerin “menkul kıymet kurma oranını” %3’ten %5’e yükselterek, lira cinsinden menkul kıymet tutma uygulamasını revize etti. Sık sık yapılan ve yönetmelik değişikliklerinden biri olarak görülse de bankaların elinde bulundurduğu tahvil miktarının artırılması hedefleniyor. Bankalar, gerçek bir kâr elde etmek için kendilerini korumak için TÜFE’ye endeksli tahvil almaya başladılar. Ancak menkul kıymet kuruluş yükümlülükleri ile düşük faizli sabit getirili borçlanma araçlarına yönlendiriliyor.

Manşet enflasyon ve başlıca alt katmanları… Kaynak: Bloomberg, TÜİK, Tera Yatırım

TCMB’nin devam eden faiz indirim döngüsünün lirayı zayıflatmaya ve enflasyonu beslemeye devam edebileceğini düşünüyoruz. Öte yandan, para ve maliye politikalarında, seçimlere giderken gevşek kalmasını beklediğimiz mevcut bakış açısının ve büyüme odaklı yaklaşımın korunmasını bekliyoruz.

Gelişmekte olan piyasalar: Siyasi ve jeopolitik etkiler

-Gelişmekte olan ekonomilerin mevcut durumu

-Brezilya’da siyaset

-Rusya durumu

Gelişmekte olan piyasa (EM) hisse senetleri, Ekim ayında gelişmiş piyasa hisse senetlerinde görülen ralliye katılmadı. MSCI EM Endeksi düştü, Çin geniş bir farkla en zayıf endeks piyasası oldu. Yakından izlenen 20. Parti Kongresi, Başkan Xi’nin yetkisini pekiştirdi ve sıfır Covid politikasında yakın vadede herhangi bir düşüş sinyali vermedi. Çinli şirketlerin gelişmiş çiplere erişimini kısıtlayacak olan yarı iletken endüstrisi üzerindeki yeni ABD ihracat kontrolleri de hissiyat üzerinde baskı oluşturdu. Katar ve Tayvan, olumsuz bir getiri sağlayan diğer EM’lerdi. Tayvan düşük performans gösterirken, Katar’ın getirileri kıyaslamanın önündeydi.

Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt gibi petrol ihraç eden ülkelerin piyasaları, petrol fiyatlarının OPEC+’ın üretim kesintileriyle yükselmesiyle endeksin önünde tamamladı. Brezilya, para birimi güçlendikçe daha iyi performans gösterdi ve seçimle ilgili oynaklık, eski Başkan Lula’nın üçüncü dönemi kazanmasıyla sona erdi. Kore ve Meksika da endeksi yendi ve ikincisi kur artışlarıyla desteklendi.

Son aylarda kötü performans gösteren Macaristan ve Polonya, Ekim’de dolar bazında çift haneli rakamlara yükseldi ve kurdaki güçlenmeyle desteklendi.

Türkiye, ayın en iyi performans gösteren endeks piyasası oldu. Eylül ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) enflasyonunun yıllık bazda %83,5’e ulaşmasına rağmen, Merkez Bankası Ekim ayındaki toplantısında yeniden faiz indirerek bu sefer politika faizini %10,5’e düşürdü.

Lula olarak bilinen eski Brezilya cumhurbaşkanı ve solcu aday Luiz Inacio Lula da Silva, Brezilya’da yapılan ulusal seçimlerin ikinci turunda görevdeki aşırı sağ Jair Bolsonaro’yu mağlup etti. Çarpıcı siyasi geri dönüş, çevreci, yerli ve ilerici aktivistler tarafından memnuniyetle karşılandı. Bolsonaro’nun başkanlığı, Amazon’daki ormansızlaşmanın 15 yılın en yüksek seviyesine çıktığını gördü. Dünyanın en büyük demokrasilerinden birinde (Brezilya’da 156 milyon uygun seçmen var) sayılan %100 oylarla Lula, Bolsonaro’nun %49,1’ine karşılık %50,9 oyu aldı. Seçilen cumhurbaşkanı 1 Ocak 2023’te göreve başlayacak.

Bu arada, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş sonbahar ve kışa sürüklenirken, her iki ülke ve dünyanın geri kalanı üzerindeki ekonomik yansımalar daha da netleşiyor. Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı tarafından Çarşamba günü yayınlanan veriler, ülkedeki gerilemenin Eylül ayında devam ettiğini ve belirgin bir daralma ile birlikte devam ettiğini gösterdi.

Rusya, ekonomisinin uluslararası yaptırımların fırtınasına dayanabileceği konusunda ısrar ederken, Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov bu hafta başlarında Rusya’nın ekonomisini “kimsenin durduramayacağı” konusunda ısrar etti.

Rusya, kısa süre önce, Rusya ve Ukrayna’nın başlıca üreticileri olduğu mısır ve buğday gibi hayati tarım ürünlerinin ihracatını sağlamak için Ukrayna ile Türkiye ve BM tarafından yapılan bir anlaşma olan Karadeniz tahıl girişimine sürpriz bir dönüş yaptı. Türkiye cumhurbaşkanı, anlaşmanın yeniden canlandırılmasından sonra, Somali ve Sudan gibi akut gıda kıtlığından muzdarip Afrika ülkelerine tahıl sevkiyatlarına öncelik verileceğini söyledi.

Gelişmiş ekonomiler: Piyasa aktarım mekanizması

-Fed’in en son açıklaması ve nihai oran kılavuzu (Aralık nokta grafiği beklentileri): Oran çalışması daha yavaş ama daha uzun olacak

-Yaklaşan durgunluk: Avrupa için dondurucu kış

-Piyasa aktarım mekanizması: Herkes piyasaları kesintiye uğratıyor (para birimlerine müdahale, getiriler)

Yatırımcılar ve stratejistler, Fed Başkanı Jerome Powell’ın Çarşamba günkü şahin yorumlarının ardından, Fed’in enflasyonu düşürme çabasıyla faiz oranlarını ne kadar artıracağına ilişkin beklentileri artırıyor. Vadeli işlem traderları, Çarşamba gününden bu yana, Fed’in terminal faiz oranı – politika sıkılaştırma döngüsünde gecelik en yüksek gösterge olan faiz oranı – için beklentileri Haziran 2023’te %5,14’e yükseltti.

Fed Oranları. Kaynak: Federal Reserve

ABD merkezli S&P Global Market Intelligence, yakın zamanda avro bölgesi ve Avrupa Birliği’nde (AB) yakın fakat nispeten kısa ve keskin resesyonlar öngördü. Artan enflasyonun bölgedeki hane halkı reel gelirlerini etkilemesi nedeniyle, öncelikle özel tüketimdeki zayıflıktan kaynaklanan kümülatif reel gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) kayıplarının %1’i aşmasını bekliyor. Olağandışı soğuk hava nedeniyle enerji kıtlığı, sanayi sektöründe yoğunlaşan, tahmin edilenden çok daha derin kısa vadeli üretim daralmalarına yol açabilir.

Euro bölgesi bileşik PMI flaş tahmini, Ekim ayında beklenenden düşük 47.1’e düştü. Bu sadece 2 yılın en düşük seviyesi ama aynı zamanda PMI’nin 50’nin altında düşüş bölgesinde seyrettiği art arda dördüncü ay ve açıkça negatif GSYİH büyümesine işaret ediyor. Aynı hikayeyi Avrupa Komisyonu’nun ekonomik duyarlılık göstergesinden de alıyoruz: Ekim ayında sekizinci ay boyunca Kasım 2020’den bu yana en düşük seviyeye geriledi. İş anketlerinin işe alım niyetleri ve yeni siparişler gibi ileriye dönük bileşenleri, aşağıya doğru gidiyorlar, bu da gerilemenin önümüzdeki aylarda yoğunlaşacağının bir işareti.

Tüketim yumuşuyor. Kaynak: Refinitiv Datastream.

Kabul etmek gerekir ki, tüketici güveni Ekim’de biraz arttı, ancak Eylül’de ulaşılan tarihi düşük seviyesine yakın. Hanehalkının önümüzdeki 12 ayda daha yüksek işsizlik beklediği için büyük alımlar yapma, evlerini yenileme veya ev satın alma niyetleri çok düşük seviyelerde. Tüketimdeki bu güçlü soğuma, yaz sonrası düşüş gösteren otel rezervasyonları gibi yüksek frekanslı verilerde de görülüyor.

4Ç22 ve 1Ç23 GSYİH daralması tahminimizi yineliyoruz. Ancak dahası da var. ECB’nin mevcut sıkılaştırma politikaları ve Rus doğalgazından uzaklaşmaya devam eden zorlu enerji geçişi, bundan sonraki toparlanmayı sınırlayacaktır. Daha iyi üçüncü çeyrek rakamlarının ardından, 2022 avro bölgesi büyüme tahminleri terminalde medyan %3,1’e revize edilmiş durumda. 2023 için şimdi %-0,7 ve 2024 için %1,3 büyüme beklenmektedir.

ABD Merkez Bankası’nın agresif parasal sıkılaştırması, son aylarda ABD doları ve ABD getirilerini destekledi. Yabancı para birimlerine kıyasla güçlü bir USD’nin sonuçlarıyla karşı karşıya kalan Japonya, geçtiğimiz ay döviz piyasası müdahalelerine 6.349,9 milyar yen harcadı ve ülkenin yen alım operasyonları için aylık rekor seviyeye ulaştı.

Devlet Döviz İdaresi (SAFE) uluslararası ödeme departmanı eski direktörü Guan Tao, Çin’de para birimindeki dalgalanmaların ekonomik bir şok veya enflasyonla sonuçlanmadığını, piyasanın hala düzenli olduğunu ve finansal istikrarın bozulmadığını söyledi. Ancak Guan, “Bazı spekülatörler fazla ileri giderse, Çin Merkez Bankası’nın döviz piyasasına müdahale etmek için Japonya Merkez Bankası’ndan (BOJ) daha güçlü olması gerekir” dedi.

Kaynak: Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı