Çin, “dolarla” değil, siyasi etkisiyle kazanıyor

Tsai'nin 2016’da göreve gelmesinden bu yana 9 ülke Çin’in Taiwan bölgesi ile sözde “diplomatik” ilişkilerini kesti ve Çin'i tanıma kararı aldı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin ise 175 ülke ile diplomatik ilişkisi var ve 162 ülkede büyükelçiliği bulunuyor. Bunlar “dolar diplomasisi” ile başarılacak işler değil.

Son günlerin dünya siyasetinde çok konuşulan konularından biri Çin ile Honduras arasında diplomatik ilişkilerin kurulması oldu. Batı basınında bu gelişme için Honduras’ın Çin’in Taiwan bölgesi ile sözde “diplomatik” ilişkilerini kesmesi öne çıkarıldı. Aslında ortada sürpriz bir gelişme yok. Dünyada devam eden eğilimin doğal sonucu diyebiliriz. Kosta Rika, Panama, El Salvador ve Nikaragua'nın ardından Honduras, Taiwan ile 'diplomatik bağlarını' kesen beşinci Orta Amerika ülkesi oldu.

Çin’in Taiwan makamlarının bu konudaki tepkisi süreci başından beri izleyenleri gülümsetti. Taiwan makamlarının lideri Tsai Ing-wen, Çin yönetimini Honduras‘ın ada ile sözde “diplomatik” ilişkilerini kesmesine ilişkin, 'dolar diplomasisi' yürütmekle suçladı. Oysa 1980’lerde, 1990’larda Taiwan makamları ekonomisi gelişmemiş ada ülkelerini, Afrika ülkelerini dolarla “tavlıyordu”. 1999-2001 yılları arasında Avrupa ülkesi Makedonya da aynı tuzağa düşmüştü.

1970’teki durum ve günümüz

1970 yılına dönersek o yıl Çin Halk Cumhuriyeti’ni 53 ülke tanıyordu. Türkiye, ABD ve Japonya’nın da aralarında bulunduğu 68 ülkenin Çin’in Taiwan bölgesi ile sözde “diplomatik” ilişkisi vardı.

Günümüzde Çin’in Taiwan bölgesi ile “diplomatik” ilişkisi olan 13 ülke var, bunların 12’si BM üyesi. Orta Amerika ülkeleri Guatemala ve Belize, Güney Amerika ülkesi Paraguay, Karayip ülkeleri Haiti, Saint Vincent ve Grenadinler, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Pasifik ülkeleri Tuvalu, Nauru, Palau ve Marshall Adaları ile Afrika ülkesi Esvatini halen Taiwan ile “diplomatik” ilişkilerini sürdüyor. Çin’in Taiwan makamlarının Avrupa’dan halen ilişkide olduğu tek ülke ise BM üyesi olmayan Vatikan.

Tsai'nin 2016’da göreve gelmesinden bu yana 9 ülke Çin’in Taiwan bölgesi ile sözde “diplomatik” ilişkilerini kesti ve Çin'i tanıma kararı aldı. 2016'da Sao Tome ve Principe Demokratik Cumhuriyeti, 2017'de Panama, 2018'de Dominik Cumhuriyeti, El Salvador ve Burkina Faso, 2019'da Soloman Adaları ve Kribati, 2021'de Nikaragua ve son olarak 2023'te Honduras Beijing ile diplomatik ilişki kurdu.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin ise 175 ülke ile diplomatik ilişkisi var ve 162 ülkede büyükelçiliği bulunuyor. Bunlar “dolar diplomasisi” ile başarılacak işler değil. Çin’in Taiwan makamlarının anlamak istemediği ülkelerin Çin’e yönelmesinin nedeninin “dolar” değil, “siyasi etki” olduğu. Çin’in birlikte kalkınma, Kuşak ve Yol İnisiyatifi, Küresel Güvenlik İnisiyatifi, kazan-kazan iş birliği ve insanlığın ortak kader topluluğu gibi politikalar izlemesinin ve ülkelerin eşit olduğunu savunmasının “siyasi etkisindeki” payı büyük.

Çin’in Taiwan makamları “dolar” suçlaması yaparken Çin Dışişleri Bakanlığı 'karşılıklı güveni derinleştirmek, iş birliğini genişletmek, dostluğu geliştirmek ve ikili ilişkilerin istikrarlı ve sürdürülebilir gelişimini desteklemek' için Honduras ile çalışma fırsatını kullanacaklarını açıkladı.

Tek Çin ilkesini görmezden geliyorlar

ABD’nin başını çektiği bazı Batılı ülkeler Ukrayna krizini Çin’in Taiwan bölgesini Çin’den koparmak için kullanmak istiyor. Bunu yaparken Taiwan’ın bir ülke olmadığı gerçeğini ve altına imza attıkları Tek Çin ilkesini görmezden geliyorlar. Bu koroya bazı medya organları ve akademisyenler de eşlik ediyor.

Kendini Çin uzmanı olarak tanıtan bir akademisyen “yükselen Çin’in bir şekilde dengelenmesi gerektiğini”, ekonomik üstünlüklerinin önlenmesinin “unutulmaması” gerektiğini yazıyor. Aynı akademisyen, “ABD, Asya-Pasifik’te kurmakta olduğu çevreleme stratejisine yüzen uçak gemisini andıran jeostratejik özelliğiyle Taiwan’ı dahil etmek” diye övdüğünü düşünürken itirafta bulunuyor. Ayrıca ABD’nin “uluslararası düzenin temel taşlarından olan demokrasi kavramının Çin’e karşı bayrak taşıyıcılığını yapan Çin’in Taiwan bölgesi’ni destekleyerek hem bu düzenin devamlılığını sağlamak hem de iç politikada destek kazanmak” istediğini yazmış. Akademisyenimizin ABD’nin Irak veya Afganistan’daki gibi sınırlarından kilometrelerce uzakta “desteklediği” demokrasilerden haberi yok galiba.

Kaynak:Çin Uluslararası Radyosu

Hibya Haber Ajansı