2023 yılında Rusya-Ukrayna savaşı piyasalar üzerindeki etkisini kısmen kaybederken yerini, küresel çapta yüksek seyreden enflasyon, bankacılık krizi, resesyon endişeleri, Amerika Merkez Bankası (Fed) ve diğer Merkez Bankaları faiz kararları aldı.
Fed’in sıkılaşma politikasının bankacılık sektörü özelindeki riskleri arttıracağına ilişkin endişeler mevcut iken Mart ayında önce Silikon Vadisi Bankası (SVB) ve sonrasında New York merkezli Signature Bank’ın iflas açılamaları piyasalarda sert satışlara neden oldu. ABD’deki banka krizi sonrası İsviçre’nin en büyük ikinci bankası konumundaki Credit Suisse’in en büyük ortağı Suudi Ulusal Bankası’nın gerekmesi halinde bankaya daha fazla destek vermeyeceklerine ilişkin açıklamaları bankacılık krizini körükledi. Silikon Vadisi Bankası’nın (SVB) kredi ve mevduatlarının First Citizens Bankası tarafından devralınması ve İsviçreli banka UBS’ın Credit Suisse devralmasıyla bankacılık krizine ilişkin endişeler bir miktar azaldı.
2023 yılında ABD ve Avrupa ülkelerinde enflasyon, Merkez Bankalarından gelen sıkılaşma adımlarının yanı sıra enerji fiyatlarında yaşanan düşüşün de etkisiyle gerilemeye devam etti.
İngiltere’de 2022 yılı Ekim ayında %11,1 ile 41 yılın zirvesine çıkan yıllık enflasyon, 2023 yılı Nisan ayında %8,7 olarak gerçekleşti.
Almanya’da 2022 yılı Ekim ayında %10,4 ile Aralık 1951'den bu yana en yüksek seviyesine ulaşan yıllık enflasyon ise 2023 yılı Nisan ayında %7,2’ye geriledi.
Euro Bölgesi’nde yıllık enflasyon 2022 yılı Ekim ayında %10,6 ile rekor kırarken, 2023 yılı Nisan ayında %7,0 oldu.
ABD’de 2022 yılı Haziran ayında %9,1 ile 1987 yılından beri en yüksek seviyesini gören yıllık enflasyon, 2023 yılında Nisan ayında %4,9’a kadar geriledi.
ABD Merkez Bankası (Fed), 2023 yılında gerçekleştirdiği üç toplantısında politika faizini 25’er baz puan artırarak %5,00-%5,25 aralığına yükseltti. Böylece banka faizi, Ağustos 2007’den beri en yüksek seviyeye çıkardı. Fed Başkanı Powell, faiz artışlarını durdurma yönünde bir karar alınmadığını, faiz artırımlarının durup durmadığının yanıtının Haziran toplantısında belli olacağını ifade etti.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), 2023 yılında Ocak ayında 50, Mart ve Mayıs aylarında 25’er baz puan artırarak politika faizini %4,50 seviyesine yükseltti. Böylece politika faizini 2008’den bu yana en yüksek seviyeye çıkaran banka, son toplantısında enflasyonist baskıların sürmesi halinde ilave artışlara ihtiyaç duyulabileceğini belirtti.
Avrupa Merkez Bankası (AMB), faiz oranlarını Şubat ve Mart ayında 50’şer, Mayıs ayı toplantısında ise 25 baz puan artırarak, refinansman faizini %3,75'e, mevduat faizini %3,25'e ve marjinal fonlama faizini %4 seviyesine yükseltti. Banka, son toplantısında faiz artış hızını düşürürken, artışlara devam sinyali de verdi.
Türkiye özelinde ise yüksek enflasyon, TL’deki değer kaybı, seçim belirsizliği, Şubat ayında yaşanan deprem, TCMB kararları ve jeopolitik riskler yerel varlık fiyatlamaları üzerinde etkili oldu.
2022 yılının üçüncü çeyreğinde %4,0 büyüyen Türkiye ekonomisi, dördüncü çeyrekte %3,5 büyüdü. Türkiye ekonomisi 2022 yılının tamamında ise %5,6 büyüme gösterdi.Türkiye’de 2022 yılı Ekim ayında %85,51 ile serinin rekoruna ulaşan yıllık enflasyon, 2023 yılı Nisan ayında %43,68 ile 2021 yılı Aralık ayından bu yana en düşük seviyesine indi. 2022 yılı Ekim ayında yıllık bazda %157,69 artarak rekor kıran yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise, 2023 yılı Nisan ayında %52,11 artarak 2021 yılı Ekim ayından bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi.
TCMB yılın ikinci Enflasyon Raporu’nda enflasyon tahminlerini değiştirmeyerek, 2023 yıl sonu enflasyon tahminini %22,3 ve 2024 yıl sonu tahminini ise %8,8 seviyesinde tuttu.
14 Mayıs Pazar günü gerçekleştirilen 13. Cumhurbaşkanlığı seçiminde kesin olmayan sonuçlara göre Cumhur İttifakı 322 milletvekili çıkarırken, Millet İttifakı 212 milletvekili çıkardı. Cumhurbaşkanı Seçimi'nde adayların oyları %50 seviyesinin altında kalmasından ötürü adaylar seçilme yeterliliğini kazanamadı. 28 Mayıs’ta Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan ve Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu adayı arasında ikinci tur seçimleri yapılacak.
2022 yılı sonunda %9,00 seviyesinde bulunan politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını, 2023 yılı Ocak ayı toplantısında değiştirmeyen TCMB, Şubat ayı toplantısında 50 baz puan indirerek %8,50 seviyesine çekti. Banka, Mart ve Nisan toplantılarında ise politika faizini değiştirmeyerek %8,50 seviyesinde sabit bıraktı.
Bankacılık krizi, enflasyon, resesyon endişeleri, Fed’in ve diğer merkez bankalarının faiz kararları küresel fiyatlamalar üzerinde etkili olabilir. Türkiye özelinde ise, enflasyon, TL’de devam eden değer kaybı, seçim belirsizliği, seçim sonrası uygulanacak mali politikalar ve TCMB’nin kararları yerel varlık fiyatlamaları üzerinde etkili olabilecek unsurların başını çekiyor.
Kaynak BMD Arastirma
Hibya Haber Ajansı